Inkomsten

Situatie nu

Er zijn relatief veel mensen in Nederland die onder de armoedegrens leven en niet rond kunnen komen. Er is er een enorm oerwoud aan regelgeving m.b.t. inkomens en toeslagen. In 2024 ontvangen acht miljoen mensen in totaal 20 miljard euro aan toeslagen. Het is onduidelijkheid en werkt misbruik in de hand. Ook vergt het een enorme uitvoeringscapaciteit. De voornaamste toeslagen zijn huurtoeslag, zorgtoeslag en het kind gebonden budget.

Voorspeld wordt dat door de komst van AI een behoorlijk deel van de banen op de tocht staat of anders ingevuld zou moeten worden. Nu worden dit soort doemdenkers tot dusver maar deels in het gelijk gesteld, ze vergeten de nieuwe functies die ontstaan ten gevolge van een nieuwe ontwikkeling. Maar stel dat er toch tientallen procenten baan verlies is, wat dan?

Het zou goed zijn om af en toe te wisselen van functie. Of langer te gaan werken. Echter kijkend naar je netto loon is er geen prikkel om (meer) te gaan werken. Er is amper een financiële prikkel om meer te gaan verdienen als je parttime werkt of een uitkering hebt met toeslagen.

In Nederland wordt inkomen uit vermogen amper belast, zeker niet als je veel vermogen hebt. Inkomen vanuit werk wordt zwaar belast. Als je wat spaart voor je oude dag of een ander doel, is de belasting op sparen op basis van een fictief rentepercentage; dat is oneerlijk.

Ongeveer 1% van de bevolking heeft ongeveer 25% van het totale vermogen in Nederland. Ongeveer 10% van de (rijkste) bevolking heeft 61% van het vermogen. Vermogensongelijkheid neemt toe.

  • Visie:
    • Geef iedere Nederlander een basis inkomen om aan de basisbehoeften te kunnen voldoen.
    • Als iemand gaat werken komt dat inkomen boven op het basisinkomen
    • Als iemand met pensioen gaat komt daar pensioen bovenop. Noot: er is dan geen AOW, want hiervoor komt een basisinkomen voor in de plaats
    • Maak de vermogensongelijkheid kleiner. Hanteer een streeftarget van 25% van het vermogen in handen van de top 1% van de bevolking.
  • Acties:
    • introduceer op 1 januari 2030 een basisinkomen voor iedereen in Nederland. (Noot: of spreek als dit beter is een andere datum af, maar zorg wel voor een streefdatum).
    • bijzondere inkomens w.o. bijstandsuitkeringen, WW uitkeringen, toeslagen, AOW etc vervallen
    • Gebruik de tijd tussen nu en 1.1.2030 om alles voor te bereiden.
    • Laat één uitvoeringsorganisatie (zoals het UWV of SVB of combi) het verstrekken van een basisinkomen uitvoeren. Hef alle andere uitvoeringsorganisaties of afdelingen of teams op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau op, hetgeen een enorme besparing betekent.
    • als iedereen een basisinkomen heeft, is het verlies van een baan ten gevolge van invoering van AI (of een ander werkbedreigend fenomeen) niet rampzalig. Sterker nog: het stimuleert dat iemand werk zoekt. (nu loont door dan wegvallende toeslagen het werken amper).
    • belast inkomen uit hoge vermogens meer. Op basis van echte rente, dividend (opbrengst uit vermogen) etc. Laat vermogens (vaak grotendeels spaargeld of vermogen vast in bakstenen) tot 500.000 ongemoeid.

Zijn er alternatieve opties?

Toeslagen worden gebruikt om iemand aanvullend geld te geven omdat zijn inkomen te laag is of dat die persoon extra inkomen nodig heeft vanwege het hebben van kinderen, een zorgbehoefte of behoefte aan een woonplek. Er zijn ideeën over toeslagen:

  • vervangen door een belastingkorting
    • => Feitelijk ongeveer hetzelfde idee als een ‘basisinkomen’, alleen een andere naam
  • gebundeld in één centrale basisbehoeftetoeslag.
    • => Ook hier feitelijk ongeveer hetzelfde idee als een ‘basisinkomen’, alleen een andere naam
  • huurtoeslag vervangen door huren te matigen en vanuit de overheid de verhuurders compenseren.
    • => Slecht idee. Waarom weer een leger ambtenaren aan het werk zetten?
  • kinderopvangtoeslag vervangen door gratis kinderopvang en vanuit de overheid de kinderopvang betalen. Volgens planbureaus CPB en SCP rammelt het kabinetsplan om de kinderopvang bijna gratis te maken aan alle kanten. Het is volgens de planbureaus logischer de aandacht te richten op de ontwikkeling van kinderen in plaats van vooral te kijken naar de arbeidsparticipatie van de ouders.
    • => In basis een simpel idee, maar waarom wordt er weer van alles bij gehaald (‘arbeidsparticipatie ouders’ en inkomenspolitiek) waardoor het weer complex en onuitvoerbaar wordt.
  • zorgtoeslag: –

Terugkerend fenomeen is dat de uitvoerbaarheid van complex gemaakte oplossingen slecht is. ‘Blijf bij de basis’ en ‘keep it ‘simple’ zouden uitgangspunt moeten zijn.